Jak zrobić pergolę tarasową i ogrodową?

Pergola to wielofunkcyjna konstrukcja, która już od wieków zdobi nasze ogrody i tarasy. Jej lekka konstrukcja stanowi połączenie estetyki i użyteczności, stając się osłoniętą strefą relaksu, bramą do dalszej części posesji i podporą dla roślin pnących. W jaki sposób wykonać ją samodzielnie? W dzisiejszym artykule pokażemy, jak krok po kroku zbudować pergolę i zdradzimy kilka praktycznych wskazówek, które usprawnią ten proces.

Rodzaje pergoli

Przed rozpoczęciem budowy pergoli, poznajmy jej dwa podstawowe typy. Różnią się od siebie konstrukcją, montażem i funkcjonalnością, dlatego powinniśmy dobrze zastanowić się nad tym, którą wybrać. Wyróżniamy:

Pergole ogrodowe (wolnostojące) – to klasyczna konstrukcja oparta na czterech słupach, idealna do stworzenia zacisznego zakątka w dowolnej części ogrodu. Może pełnić funkcję dekoracyjną, osłaniać ścieżki, tworzyć miejsca wypoczynku, stanowić podporę dla roślin pnących lub wyznaczać strefy w ogrodzie.
Pergole tarasowe (przyścienne) – przymocowane są jednym bokiem do ściany domu, tworząc jego naturalne przedłużenie. Staje się w ten sposób osłoną przed słońcem, deszczem i wiatrem, umożliwiając korzystanie z tarasu przy niesprzyjającej pogodzie.

Decydując się na budowę pergoli, musimy wziąć pod uwagę zarówno dostępną przestrzeń, jak i budżet. Pergole tarasowe mogą być korzystnym rozwiązaniem ze względu na oszczędność miejsca i kosztów. Z kolei te ogrodowe oferują większą swobodę aranżacyjną, ale zazwyczaj wiążą się z większymi nakładami finansowymi i koniecznością postawienia solidnych fundamentów.

Przygotowanie do budowy pergoli

Przed rozpoczęciem budowy kluczowe jest dokładne planowanie. Rozważmy zarówno wymiary (szerokość, długość i wysokość), jak i lokalizację (uwzględniając ukształtowanie terenu i bliskość innych elementów ogrodu lub budynku). Zgromadźmy także wszystkie niezbędne materiały. Do wykonania pergoli potrzebujemy:

drewno konstrukcyjne (kantówki, belki, deski o odpowiednich wymiarach);
kotwy stalowe do mocowania słupów (wbijane lub przykręcane do betonu);
poziomica, miarka, ołówek, sznurek traserski, młotek i kombinerki;
łączniki metalowe (wkręty, śruby, gwoździe);
piła do drewna (ręczna lub elektryczna) i szlifierka;
wiertarka, wkrętarka, wiertła do drewna;
ściski stolarskie (niezbędne do wygodnego łączenia elementów);
impregnat do drewna (gruntujący i nawierzchniowy);
farba lub lakier do drewna (opcjonalnie, dla dodatkowej ochrony i estetyki);
beton (w przypadku wykonywania fundamentów).

Przygotowanie podłoża

Podłoże pod pergolę powinno być równe i stabilne. Jeśli decydujemy się na pergolę przyścienną, upewnijmy się, że wybrana przez nas ściana jest nośna i pozwala na bezpieczny montaż. W przypadku konstrukcji ogrodowej rozważamy zaś dwa warianty mocowania:

Bezpośrednie mocowanie do gruntu – stosujemy kotwy wbijane bezpośrednio w ziemię. To odpowiedni wybór w przypadku mniejszych pergoli ogrodowych, gdy mamy do czynienia z twardym gruntem.
Fundamenty punktowe – w tym przypadku wykopujemy dołki pod każdy słup, wylewamy betonowe stopy i osadzamy w nich stalowe kotwy. W ten sposób zapewniamy maksymalną stabilność konstrukcji i chronimy drewno przed działaniem wilgoci. Choć jest to bardziej skomplikowany typ mocowania, często okazuje się on niezbędny przy większych i cięższych pergolach.

Przygotowanie drewna

Przygotowanie drewna to jeden z najważniejszych etapów budowy pergoli, mający wpływ na jej estetykę, trwałość i odporność na warunki pogodowe. Najpierw wybierzmy odpowiedni jego rodzaj – najbardziej popularne jest drewno iglaste (sosna lub świerk). Doskonałym wyborem będzie także modrzew, który charakteryzuje się większą odpornością na wilgoć i szkodniki. Możemy także rozważyć drewno liściaste (np. dąb), które jest bardzo trwałe, ale znacznie droższe i trudniejsze w obróbce. Na tym etapie, kluczowe jest:

Cięcie i docinanie – po zaimpregnowaniu, możemy przystąpić do docinania drewna do odpowiednich wymiarów, zgodnych z projektem. Używamy do tego piły ręcznej, piły tarczowej lub ukośnicy.
Szlifowanie – dzięki temu uzyskamy gładką powierzchnię i usuniemy wszelkie drzazgi oraz nierówności. Możemy wykonać ten etap ręcznie, za pomocą papieru ściernego o różnej gradacji lub mechanicznie, szlifierką oscylacyjną, taśmową lub kątową.
Impregnacja – w ten sposób ochronimy deski przed wilgocią, grzybami, pleśnią, insektami i promieniowaniem UV. Zastosujmy preparaty z dodatkiem wosków, które doskonale chronią przed wodą. Impregnację drewna przeprowadźmy zgodnie z instrukcją producenta, nakładając co najmniej dwie warstwy produktu. Pamiętajmy też o dokładnym zaimpregnowaniu wszystkich powierzchni (w tym także krawędzi i końców desek).

Jak zrobić pergolę tarasową krok po kroku?

Żeby zbudować trwałą pergolę tarasową, musimy pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Przede wszystkim, dbajmy o precyzję pomiarów – nawet mały błąd podczas mierzenia może bowiem skutkować dużymi problemami z montażem. Pamiętajmy także o kontrolowaniu ustawienia poszczególnych elementów za pomocą poziomicy.

Najważniejsze elementy pergoli

Do najważniejszych elementów pergoli tarasowej zaliczamy:

Słupy – odpowiadają za stabilność całej konstrukcji.
Belka przyścienna – przenosi obciążenia na ścianę budynku.
Łączniki – zapewniają trwałe połączenie poszczególnych elementów.

Montaż pergoli

Proces budowy pergoli tarasowej powinien przebiegać następująco:

Wykonanie pomiarów i przygotowanie projektu – mierzymy szerokość tarasu i odległość od ściany, uwzględniając kąt nachylenia dachu.
Montaż belki przyściennej – mocujemy belkę nośną do ściany budynku na odpowiedniej wysokości. Używamy w tym celu kotew rozporowych lub chemicznych, dopasowanych do rodzaju naszej ściany. Na koniec sprawdzamy poziomicą, czy belka jest idealnie pozioma.
Montaż słupów – wyznaczamy miejsca, w których będą stały słupy. Możemy je osadzić na betonowych stopach fundamentowych (najlepsze rozwiązanie) lub użyć metalowych kotew wbijanych w ziemię (mniej stabilne, ale szybsze). Na tym etapie ważne jest również zachowanie odpowiedniego spadu na tarasie.
Montaż belek poprzecznych – łączymy belkę przyścienną ze słupami za pomocą belek poprzecznych. Używamy do tego wkrętów ciesielskich lub specjalnych złączy ciesielskich. Na koniec sprawdzamy poziomicą, czy belki są równe i mają odpowiedni spad.
Zamontowanie mniejszych belek – na uprzednio założonych belkach montujemy mniejsze belki poprzeczne, tworząc kratownicę lub inny wzór. Możemy także użyć desek, by uzyskać pełne zadaszenie.
Zadaszenie – to opcjonalny krok, który polega na założeniu zadaszenia, pleksi, tkaniny żaglowej, dachówki bitumicznej czy poliwęglanu. Nasza pergola będzie wtedy doskonale chroniła przed deszczem i umożliwi korzystanie z tarasu w każdą pogodę.
Wykończenie – szlifujemy ostre krawędzie, malujemy i lakierujemy gotową konstrukcję.

Jak zrobić pergolę ogrodową krok po kroku?

W przypadku pergoli ogrodowej wykonanie może wyglądać następująco:

Wybór miejsca – podejmujemy decyzję co do odpowiedniego miejsca w ogrodzie oraz ostatecznych wymiarów konstrukcji.
Przygotowanie miejsc pod słupy – wyznaczamy miejsca pod słupy, wykopujemy dołki i przygotowujemy fundamenty.
Montaż słupów – osadzamy słupy w kotwach, dbając o ich pionowe ustawienie.
Montaż belek poprzecznych – łączymy ze sobą słupy za pomocą belek poprzecznych, tworząc ramę.
Montaż dachu – opcjonalnie zakładamy na dach wybrane wykończenie np. poliwęglan.
Wykończenie – szlifujemy, malujemy i lakierujemy drewno.

Podczas budowy drewnianej pergoli kluczowa jest stabilność konstrukcji. Wymiary powinny być dostosowane do dostępnej przestrzeni i naszych potrzeb, a grunt odpowiednio przygotowany. Pamiętajmy też o zachowaniu estetyki – choć prace wykończeniowe bywają czasochłonne, to warto zadbać o najdrobniejsze szczegóły. W ten sposób zbudujemy miejsce, które będzie cieszyć oko przez wiele lat.

Zamówienie gotowej pergoli

Jeśli samodzielna budowa wydaje nam się zbyt skomplikowana, możemy rozważyć zakup gotowej pergoli tarasowej. Unikniemy w ten sposób wielu potencjalnych problemów związanych z montażem i zaoszczędzimy czas. By wybrać najlepszą opcję dla siebie, dokładnie przeanalizujmy parametry dostępnych produktów. Już na wstępie ustalmy też, ile pieniędzy możemy przeznaczyć na zakup, dzięki czemu zawęzimy zakres poszukiwań. Gotowe pergole różnią się bowiem ceną w zależności od producenta, materiału, wielkości oraz designu.

Praktyczne wskazówki

Żeby nasza pergola wyglądała dobrze i funkcjonowała przez długie lata:

Regularnie kontrolujmy stan drewna – a w razie potrzeby przeprowadzajmy jego dodatkową konserwację.
Sprawdzajmy stan mocowań – upewnimy się w ten sposób, że konstrukcja jest bezpieczna i stabilna.
Dobierzmy rośliny pnące – zieleń będzie zdobić naszą pergolę (zwróćmy uwagę na winorośle, róże pnące, bluszcz czy wiciokrzew).
Dodajmy elementy dekoracyjne – walory estetyczne konstrukcji podniosą dekoracje takie jak lampiony i donice z kwiatami.

Podsumowanie

Budowa własnej pergoli to proces, który pozwala nam stworzyć wyjątkowe miejsce w naszym ogrodzie – i to od podstaw. Przed rozpoczęciem prac, powinniśmy jednak dokładnie przemyśleć projekt, zebrać niezbędne materiały i przygotować drewno. Pamiętając o dokładnym planowaniu, starannym wykonaniu i regularnej konserwacji, będziemy mogli cieszyć się niezawodną konstrukcją przez wiele lat. Jeśli natomiast samodzielne zrobienie pergoli okaże się dla nas zbyt trudnym przedsięwzięciem, alternatywą jest zakup gotowej konstrukcji.